Świętokrzyskie Milenium - Znalezisko na zboczu Golgoty
14 września Kościół obchodzi święto Podwyższenia Krzyża Świętego. U źródeł tego święta leżą dwa wydarzenia przekazane przez starożytną tradycję: odnalezienie w IV w. Krzyża, na którym umarł Zbawiciel, oraz odzyskanie w wieku VII tych bezcennych relikwii, zrabowanych przez Persów. Przed reformą kalendarza liturgicznego, dokonaną po II Soborze Watykańskim, obchodzono dwa osobne święta: 3 maja wspominano Odnalezienie Krzyża (w Polsce - ze względu na przypadającą na 3 maja uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski - było ono przeniesione na 4 maja), zaś 14 września - Podwyższenie Krzyża Świętego. Obecnie Kościół obchodzi tylko jedno z tych świąt - wrześniowe, oddając w tym dniu cześć Drzewu Krzyża, "na którym zawisło zbawienie świata".
Zburzenie Jerozolimy
70 lat po narodzeniu Chrystusa w Judei, która wówczas była prowincją Cesarstwa Rzymskiego, wybuchło powstanie żydowskie. Po ciężkich walkach i długim oblężeniu Jerozolimy Rzymianie stłumili bunt z niesłychanym okrucieństwem (zginęło wówczas ponad milion Żydów), a Święte Miasto - zburzyli. W następnym wieku w pobliżu ruin Świątyni Jerozolimskiej cesarz Hadrian wybudował Forum i Kapitol. Św. Hieronim wspomina, że na miejscu Grobu Chrystusa stanął posąg Jowisza, natomiast na Golgocie - statua Wenery.
W roku 313 cesarze obu części Cesarstwa Rzymskiego: Konstantyn Wielki (cesarstwo zachodnie) i Licyniusz (cesarstwo wschodnie) wydali edykt nazwany mediolańskim. Dokument ten gwarantował wolność wyznania w Imperium Rzymskim. Po trzech wiekach prześladowań wyznawcy Chrystusa mogli wreszcie czcić miejsca związane z życiem i śmiercią Zbawiciela.
Trzy krzyże i titulus
Przekaz spisany przez starożytnych historyków podaje, że na polecenie św. Heleny, matki cesarza Konstantyna Wielkiego, usunięto posągi pogańskich bóstw z dawnego miejsca straceń i przystąpiono do prac wykopaliskowych mających na celu znalezienie krzyża, na którym umarł Pan Jezus. 14 września 326 r. (niektóre źródła podają rok 320) w zagłębieniu na skalistym zboczu Golgoty, pod warstwą ziemi i gruzu odnaleziono trzy kawałki drewna oraz tabliczkę (titulus), którą Piłat kazał umieścić na Jego krzyżu. Titulus był jednak oderwany od belki, więc nie można było odróżnić "Narzędzia zbawienia" od krzyży dwóch łotrów. Wtedy biskup Jerozolimy - za natchnieniem Bożym - nakazał położyć fragmenty krzyży przy łożu umierającej kobiety. Chora dotykała kolejno każdego z nich. Po dotknięciu trzeciego krzyża natychmiast odzyskała siły. Uznano to za znak, że właśnie na tym Krzyżu Pan Jezus oddał życie za zbawienie świata.
Świętokradztwo Persów
W miejscu, gdzie odnaleziono Krzyż Chrystusa, cesarz Konstantyn wybudował potężną bazylikę Grobu Pańskiego. W roku 335 biskup Jerozolimy konsekrował świątynię oraz wystawił do publicznej adoracji odnaleziony Krzyż Zbawiciela. Na pamiątkę tego wydarzenia co roku 14 września w kościołach, które posiadały relikwie Świętego Drzewa, obchodzono święto Podwyższenia Krzyża Świętego. Dziś obchodzi się je w całym Kościele.
Prawie 300 lat po odnalezieniu Krzyża Świętego Palestyna została zdobyta przez wojska perskie. Najeźdźcy spalili wszystkie kościoły w Jerozolimie, wymordowali ponad 26 tysięcy chrześcijan, 35 tysięcy wzięli w niewolę, a srebrną skrzynię z relikwiami Krzyża Chrystusowego wywieźli do stolicy Persji. Kilka lat później z Konstantynopola wyruszyła wyprawa przeciw Persom. Cesarz Herakliusz pokonał pogan, odbił Jerozolimę i 3 maja 628 r. odzyskał bezcenne relikwie.
Śmierci znak hańbiący Dla chrześcijanina krzyż jest znakiem zbawienia, świadectwem nieskończonej miłości Boga do człowieka i drogą do zmartwychwstania. Czyniąc znak krzyża, chwalimy Boga w Trójcy Jedynego i publicznie przyznajemy się do Chrystusa - Zbawiciela świata.
W świecie starożytnym krzyż budził jedynie lęk i grozę. Był bowiem symbolem najokrutniejszego rodzaju śmierci. Ukrzyżowanie było karą stosowaną przez Fenicjan, Partów, Asyryjczyków, Kartagińczyków, Persów i Rzymian. Ci ostatni krzyżowali jednak tylko niewolników i buntowników - w żadnym wypadku obywateli rzymskich, bowiem była to kara szczególnie hańbiąca i poniżająca. Istnieje hipoteza, że w miejscu kaźni był wbity na stałe pionowy masywny pal, zaś skazani na ukrzyżowanie nieśli na ramionach "tylko" poziome belki, które po dokonaniu egzekucji były wrzucane do starej cysterny.
Na podstawie wyników badań archeologicznych oraz źródeł historycznych wiemy, że miejscem straceń w Jerozolimie w czasach Chrystusa było skaliste wzniesienie nazwane po aramejsku Golgotha, co można przetłumaczyć jako "czaszka". Słowo Calvaria to łaciński odpowiednik słowa Golgotha.
„Nasza Arka” (9/2006)
