Antropologia Kulturowa - Wkład świętego Pawła Apostoła w chrześcijaństwo

Czym jest świętość? Czy każdy może zostać świętym? Jakie znaczenie dla każdego chrześcijanina ma świętość? Każdy człowiek, który się modli tak jak nas uczył Jezus Chrystus, modlitwą „Ojcze Nasz”, prosi Ojca o to by być świętym. W Starym Testamencie Bóg mówi: „Bądźcie świętymi, bo Ja jestem święty, Pan, Bóg wasz”1 lub: „Będziecie dla Mnie święci, bo Ja jestem święty, Ja Pan”2. Słowa w Modlitwie Pańskiej: „Święć się imię Twoje” wskazują na naszą prośbę do Boga o świętość nie tylko dla nas, ale również dla wszystkich ludzi. Przecież Bóg stwarzając człowieka, powołał go do świętości, ponieważ został stworzony na Jego obraz i podobieństwo. Bóg bardzo pragnie, abyśmy byli święci, abyśmy każdego dnia się upodabniali do Niego. Poprzez wezwanie z Księgi Kapłańskiej odpowiadamy sobie na pytania zawarte we wstępie. Świętość jest upodabnianiem się, podążaniem do Boga. Każdy człowiek nie tylko może, ale powinien pragnąć i dążyć do niej. Świętość ma wielkie znaczenie dla każdego prawdziwego chrześcijanina, gdyż dążąc do niej, dąży do życia wiecznego i coraz bardziej potrafi kochać taką miłością, jakiej uczy nas Chrystus, czyli miłością bezinteresowną, która jest wielkim szczęściem i radością dla człowieka.
Śmierć i Zmartwychwstanie Jezusa było początkiem, początkiem chrześcijaństwa. Od początku swego istnienia chrześcijaństwo miało wielu świętych, których naśladowali ludzie wierzący w Jezusa. Przez ich wstawiennictwo do dzisiejszego dnia modlimy się do Boga o potrzebne łaski. Tak też pisze o świętych Konstytucja dogmatyczna z Soboru Watykańskiego II:, „Co się zaś tyczy Apostołów i Męczenników Chrystusa, którzy przelawszy krew swoją dali najwyższe świadectwo wiary i miłości, to Kościół zawsze wierzył, że są oni ściślej złączeni z nami w Chrystusie, okazywał im, jak i Błogosławionej Maryi Dziewicy i świętym Aniołom, cześć szczególną i pobożnie modlił się o pomoc ich wstawiennictwa. Do nich wszystkich dołączeni zostali niebawem także inni, którzy dokładniej naśladowali dziewictwo i ubóstwo Chrystusa, a w końcu i ci, których znamienite praktykowanie cnót chrześcijańskich i boskie charyzmaty zalecały pobożnej czci i naśladowaniu wiernych”3. Wśród tej wielkiej i pięknej społeczności świętych można wyróżnić postać świętego Pawła Apostoła. 
Nie ma chyba ludzi, którzy by wątpili w historyczną egzystencję świętego Pawła. Urodzony między 1 a 6 rokiem naszej ery żył i działał naprawdę. Świadczą o tym te wzruszające zapiski „graphiti” na ścianach w katakumbach świętego Sebastiana, świadczy o tym literatura wszystkich Ojców Kościoła, świadczy o tym jego czternaście napisanych listów. Urodził się w Tarsie w Cylicji w rodzinie żydowskiej. Rodzice wywodzili się z pokolenia Beniamina. Był obywatelem rzymskim. W celu uzupełnienia wiedzy wysłano go do Jerozolimy, gdzie był uczniem starszego Gamaliela. Wkrótce stał się wytrawnym znawca dawnego prawa. Posiadł również umiejętność egzegezy i sztukę dysputy. W ówczesnej Jerozolimie wyróżniano kilka grup żydów. Istnieli Saduceusze, którzy byli liberałami, nie przywiązywali dużej uwagi Prawu, dla nich ważna była kultura, handel, mieli bardzo dobre stosunki z Rzymem. Zeloci natomiast była to grupa gorliwych Żydów, którzy nie stronili od gwałtownych środków, wierzyli, że dzięki aktywności przyspieszą przyjście Królestwa Bożego. Kolejną grupą wyznawców judaizmu byli Esseńczycy, którzy uważali, że świat jest tak zły, że każdy kontakt z nim doprowadza do kompromisu. Dlatego tez odeszli oni na pustynię, mieli tam swoją liturgię, przepisy, przewodników, ale żyli w izolacji ze światem. Ostatnią, ale zarazem najmocniejszą grupą byli faryzeusze. Byli to uczeni w Piśmie, bardzo poważnie podchodzili do życia, do religii, bardzo ważna była dla nich Tora, mieli receptę na szczęśliwe życie, mieli poczucie wyższości nad innymi. Do tej właśnie grupy wyznawców judaizmu należał święty Paweł jeszcze przed nawróceniem. Jako przekonany i gorliwy faryzeusz powrócił do Tarsu jeszcze zanim Chrystus rozpoczął swoją działalność w Palestynie. W jakiś czas po śmierci Chrystusa, św. Paweł ponownie udał się do Palestyny. Głębokość przekonań i pobudliwe usposobienie rozwinęły się u niego w prawdziwy fanatyzm skierowany przeciwko chrześcijan. Brał udział w ukamienowaniu pierwszego męczennika św. Szczepana i w zawziętym prześladowaniu chrześcijan. Na polecenie najwyższego kapłana wyruszył do Damaszku, ażeby wyłapać tam chrześcijan i dostarczyć ich do Jerozolimy. Około północy, niedaleko Damaszku, nagle rozbłysła światłość, ukazał mu się Jezus i zwracając się do niego przestrzegał przed wykonaniem polecenia arcykapłana. W duszy świętego Pawła dokonała się gwałtowna zmiana. Nawrócił się na wiarę chrześcijańską i został jej apostołem. Ochrzciwszy się, pozostał kilka lat w Damaszku, potem udał się do Arabii, a powróciwszy do Damaszku zaczął głosić wiarę chrześcijańską. Z tego powodu naraził się Żydom i musiał uciekać z miasta. Udał się do Jerozolimy by złożyć hołd Głowie Kościoła. Później powrócił do rodzinnego Tarsu i zaczął działalność apostolską w swej własnej prowincji, dopóki nie został wezwany przez świętego Barnabę do Antiochii. Po roku, z powodu panującego głodu, obydwaj zostali wysłani z jałmużną do ubogiej wspólnoty chrześcijańskiej w Judei. Po tej misji powrócili do Antiochii. Wkrótce potem Paweł i Barnaba przedsięwzięli pierwszą podróż misyjną w latach 44/45 – 49/50. Odwiedzili Cypr, następnie udali się do Azji Mniejszej, przebywając w Pamfilii, Antiochii Pizydyjskiej i Likaonii i ustanawiają Kościoły w Pizydii, Antiochii, Ikonium, Listrze i Derbe. Po soborze w Jerozolimie Paweł w towarzystwie Sylasa, a później Tymoteusza i Łukasza rozpoczął Drugą podróż misyjną w latach 49/50 – 52/53. Najpierw odwiedził ponownie Kościoły, które założył w Azji Mniejszej. Przeszedł potem Galację do Troady, skąd wiedziony dziwnym widzeniem, przeszedł na ląd europejski i udał się przez Macedonię do Grecji, by przez Efez i Jerozolimę powrócić do Antiochii. Trzecia podróż misyjna świętego Pawła, która trwała w latach 53/54 – 58 obejmowała niemal te same regiony, co druga. Głównym ośrodkiem działalności misyjnej apostoła stał się Efez, gdzie święty Paweł pozostał blisko trzy lata. Robił także plany kolejnej podróży misyjnej zamierzając udać się do Jerozolimy, a stamtąd do Rzymu i Hiszpanii. W Jerozolimie został jednak zaatakowany przez Żydów, nie mógł, więc zrealizować swojego zamiaru. Pochwycono go i poprowadzono do Cezarei, gdzie był więziony przez dwa lata. Potem przewieziono go do Rzymu, gdzie mieszkał razem z żołnierzem, który go pilnował. Po dwóch latach został uwolniony i opuścił Rzym. Następnie podróżował do Hiszpanii i na Wschód. Kiedy wrócił do Rzymu, uwięziono go ponownie. W 67 roku został ścięty. 
Nie wiadomo, jak Paweł wyglądał. Apokryficznie „ Acta Pauli et Theclae przedstawiają go następująco: „Był on niskiego wzrostu i łysy, a nogi miał kabłąkowate; postawa jego natomiast była szlachetna; brwi miał zrośnięte, nos nieco wystający, a był pełen uprzejmości”. Pseudo- Lucjan Philolpatris, apokryf z IV wieku, pisze drwiąco, że był to Galilejczyk „łysy z nosem garbatym, który wstąpił do trzeciego nieba i tam poznał cudowne rzeczy”. Święty Jan Chryzostom opowiada o człowieku „wysokim na trzy łokcie”. Wreszcie już w VI wieku Jan Malala opisywał go następująco: „ Człowiek garbaty, ze szpakowatymi włosami i szpakowatą broda, o trędowatej cerze, z orlim nosem, niebieskimi oczyma i brwiami zrośniętymi nad nosem”. 
Kim był naprawdę św. Paweł? Kto w jego życiu odegrał rolę, która powiodła go do świętości? Jaki był jego wkład w rozwój chrześcijaństwa? Na początku był Szawłem. Był człowiekiem, który niszczył chrześcijan, był ich zagorzałym przeciwnikiem, czego dowodem jest jego obecność podczas śmierci męczennika św. Szczepana. Wydarzenie w Damaszku zmieniło cel w jego życiu, projekt jego życia, stał się źródłem rozwoju chrześcijaństwa. Słowa Jezusa zaraz po tym wydarzeniu, które skierował do ucznia – Ananiasza o dalszym życiu Pawła: „Idź – odpowiedział mu Pan – bo wybrałem sobie tego człowieka za narzędzie. On zaniesie imię moje do pogan i królów i do synów Izraela. I pokażę mu, jak wiele będzie musiał wycierpieć dla mojego imienia”1świadczą o wielkiej roli i wagi jego późniejszych słów i listów czynów.
W tym rozdziale pragnę skupić się na wadze i układzie w postępujący rozwój chrześcijaństwa listów apostolskich św. Pawła. Jaką rolę odegrały w życiu Pawła i adresatów? Co wnosiły i wnoszą nadal w życiu pierwszych chrześcijan i ludzi żyjących w dzisiejszych czasach? Pierwszym listem zgodnie z kolejnością w Nowym Testamencie jest list do Rzymian. Powstał pod koniec trzeciej podróży apostolskiej. List ten mówi o powołaniu wszystkich ludzi do wiary i zbawienia, o stosunku łaski do natury. O grzechu pierworodnym, o istocie wolności chrześcijańskiej, a także o roli Żydów wobec Objawienia w obu przymierzach. Jednak św. Paweł głównie skupia się wokół myśli powszechnego usprawiedliwienia, które dokonuje się przez wiarę w Jezusa Chrystusa. Paweł naucza, że Ewangelia przynosi usprawiedliwienie i zbawienie wszystkim ludziom, że usprawiedliwienie potrzebują zarówno Żydzi jak i poganie. Uważa, że źródłem usprawiedliwienia jest wiara. Pięknie pisze o obowiązkach chrześcijan, a także wskazuje na zalety życia w zgodzie z innymi: „Miłość niech będzie bez obłudy! Miejcie wstręt do złego, podążajcie za dobrem! W miłości braterskiej nawzajem bądźcie życzliwi! W okazywaniu czci jedni drugich wyprzedzajcie! Nie opuszczajcie się w gorliwości! Bądźcie płomiennego ducha! Pełnijcie służbę Panu! Weselcie się nadzieją! W ucisku bądźcie cierpliwi, w modlitwie wytrwali! Zaradzajcie potrzebom świętych! Przestrzegajcie gościnności! Błogosławcie tych, którzy was prześladują! Weselcie się z tymi, którzy się weselą, płaczcie z tymi, którzy płaczą. Bądźcie zgodni we wzajemnych uczuciach! Nie gońcie za wielkością, lecz niech was pociąga to, co pokorne! Nie uważajcie sami siebie za mądrych! Nikomu złem za złe nie odpłacajcie”2. 
Następnym listem napisanym przez tego wielkiego Apostoła jest Pierwszy List do Koryntian. Powodem napisania tego listu były wiadomości o nadużyciach i nieporządkach, które zapanowały w nowo powstałej gminie, a także wątpliwościach mieszkańców Koryntu. Zawiera on pouczenia o małżeństwie i dziewictwie, o Eucharystii i Zmartwychwstaniu. Jednak największą uwagę na siebie wszystkim bardzo znany „ Hymn o miłości”. Święty Paweł wskazuje na miłość jako największą wartość życia człowieka. Pisze, że miłość bezinteresowna powinna być u każdego człowieka w każdej sytuacji życiowej, że prawdziwa „miłość wszystko przetrzyma”1. 
Natomiast Drugi List do Koryntian jest jednym z najbardziej osobistych pism Pawła. W tym właśnie liście święty Paweł z wielkim zapałem broni swej apostolskiej godności, jest pasterzem dusz ludzkich. W tym liście podkreśla potrzebę dobrych uczynków ; modlitwy: „Cieszymy się bowiem, gdy my słabi jesteśmy, wy zaś – mocni, i modlimy się o wasze udoskonalenie”2, jałmużny: „Nie o to bowiem idzie, żeby innym sprawiać ulgę, a sobie utrapienie, lecz żeby była równość”3, napomnień braterskich: „Raczej wypada teraz wybaczyć mu i podtrzymać go na duchu, aby nie popadł ów człowiek w rozpaczliwy smutek. Dlatego napominam was, abyście jego sprawę rozstrzygnęli z miłością”4.
W Liście do Galatów zwraca szczególną uwagę na życiu we właściwej wolności chrześcijańskiej: „Wy zatem, bracia, powołani zostaliście do wolności. Tylko nie bierzcie tej wolności jako zachęty do hołdowania ciału, wręcz przeciwnie, miłością ożywieni służcie sobie wzajemnie”5.Uczy o tym, aby postępować według ducha. Wskazuje na owoce, jakie człowiek otrzymuje żyjąc jak człowiek duchowy („Owocem zaś ducha jest: miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wierność, łagodność, opanowanie”6).
W Liście do Efezjan prosi o życie zgodne z powołaniem. Przedstawia zasady życia domowego, pragnie, aby ludzie odrzucali wady a przyoblekli się w cnoty: „Bądźcie więc naśladowcami Boga, jako dzieci umiłowane, i postępujcie drogą miłości, bo i Chrystus was umiłował i samego siebie wydał za nas”7.Naucza, aby postępować jak dzieci światłości, krytykuje pijaństwo i zachęca do walki duchowej.
List do Filipian został napisany przez świętego Pawła w więzieniu. Ten list zachęca chrześcijan do pracy nad zbawieniem, aby nieustannie dążyć ku doskonałości, aby w życiu najwyższą wartością był Chrystus. Zachęca również do radości: „ Radujcie się zawsze w Panu; jeszcze raz powtarzam: radujcie się!”8
Kolejnym listem, który chciałem przedstawić jest List do Kolosan. Głównym przesłaniem tego dzieła jest to, aby prowadzić nowe życie w Chrystusie, aby trzymać się w życiu prawdziwego Chrystusa:, „ Jak więc przejęliście naukę o Chrystusie Jezusie jako Panu, tak w Nim postępujcie: zapuśćcie w Niego korzenie i na Nim dalej się budujcie, i umacniajcie się w wierze, jak was nauczono, pełni wdzięczności”9.
Pierwszy List do Tesaloniczan został napisany w związku z brakami i niedociągnięciami w wierze mieszkańców Tesaloniki. Nawróceni na chrześcujaństwo poganie przekonani byli o rychłym przyjściu końca świata, mieli obawy związane z osobistym uczestnictwem w powtórnym przyjściu Chrystusa na sąd ostateczny, a także niepokojące wieści dotyczące niewłaściwego tłumaczenia Apostoła na paruzję. Niektórzy spośród wiernych tak bardzo pochłonięci byli wyczekiwaniem powtórnego przyjścia Chrystusa, że zaniedbali wszelką pracę, oddając się bezczynności. W tych listach święty Paweł zdecydowanie nakazuje wiernym oddającym się życiu bezczynnemu zerwać z marzycielstwem. Zachęca ich do pracy i czujności w łączności z Bogiem: „Nie śpijmy przeto jak inni, ale czuwajmy i bądźmy trzeźwi!”1
Święty Paweł nie pisał tylko do gmin chrześcijańskich, ale również do pojedynczych osób. Napisał dwa listy do Tymoteusza, jeden do Tytusa i Filemona. Pisząc do tych ludzi dbał o gminy chrześcijańskie, w których te osoby sprawowały ważną rolę. Upominał, chwalił, a także nauczał.
Świętemu Pawłowi Apostołowi zależało na wszystkich ludziach. Bardzo pragnął tego, aby wszyscy ludzie uwierzyli prawdzie, którą on głosił. Od razu reagował na wszystkie sprawy, problemy każdej gminy chrześcijańskiej. To on prawdziwie świadczył o Zmartwychwstałym Chrystusie, to on rozpowszechniał najbardziej chrześcijaństwo nie tylko poprzez listy, wygłaszane nauki, ale głównie swoja postawą: „Wtedy Paweł odpowiedział:, Co robicie? Dlaczego płaczecie i rozdzieracie mi serce? Ja przecież gotów jestem nie tylko na więzienie, ale i na śmierć w Jerozolimie dla imienia Pana Jezusa”2.Dzięki Pawłowi wielu ludzi zostało uzdrowionych (kaleka z Listry, uwolnienie opętanej, Eutych, nawrócenie prokonsula Pawła Sergiusza).Jego działalność apostolska spotykała się wszędzie z przychylnością ze strony pogan, a z niechęcią ze strony Żydów.
Paweł z Tarsu jest człowiekiem o tysiącu twarzach: Żyd, a zarazem – Grek i Rzymianin; faryzeusz i chrześcijanin; kontemplatyk oraz człowiek akcji; ewangelizator i nauczyciel; śmiały pisarz i głęboki teolog; niezmordowany w wędrówkach i przykuty łańcuchem bezczynności więziennej; jest tym, któremu wielu towarzyszyło i którego w końcu wszyscy opuścili. Jednak ostateczną racją jego życia i wyjaśnieniem jego istnienia był JEZUS CHRYSTUS. Święty Paweł Apostoł przejął po Jezusie przykład absolutnego i całkowitego oddania swojego życia, bez kalkulacji i rezerwy, w imię miłości bliźniego. Jego wkład w chrześcijaństwo był ogromny. To on łowił wiele tysięcy ludzi, którzy przyjęli chrzest, to on zmagał się z wieloma przeciwnościami będąc wytrwałym i cierpliwy, to on napisał czternaście listów apostolskich, które wpływały i nadal wpływają na postawę chrześcijan, to on odbył trzy wielkie podróże misyjne głosząc z wielką gorliwością, pobożnością i wytrwałością miłość Chrystusa do każdego człowieka.

Bibliografia:
Jan Dobraczyński, Święty Miecz, Poznań 1955
Jose H. Prado Flores, Sekret Pawła, Łódź 1996
O. Hugo Hoever SOCist, Żywoty Świętych Pańskich, Olsztyn 1999
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Poznań-Warszawa 1989

Bartłomiej Piwowarczyk
I ROK Pedagogika